خوش است درد که باشد امید درمانش
دراز نیست بیابان که هست پایانش
نه شرط عشق بود با کمان ابروی دوست
که جان سپر نکنی پیش تیربارانش
عدیم را که تمنای بوستان باشد
ضرورت است تحمل ز بوستانبانش
وصال جان جهان یافتن حرامش باد
که التفات بود بر جهان و بر جانش
زندگـی ، فهم نفهمیدنهاست
آسمان،نور،خدا،عشق،سعادت،
با ماست
در نبندیم به نور!
در نبندیم به آرامش پرمهر نسیم
زندگی رسم پذیرایی از تقدیر است
وزن خوشبختی من،
وزن رضایتمندیست !
"سهراب سپهری"
سَندرُم تُخمدان پُلیکیستیک یا نشانگان تخمدان پُرکیستی(polcystic ovary syndrome PCOS) شایعترین اختلالات غدد درونریز (آندوکرینوپاتی) در زنان و شایعترین علت نازایی ناشی از عدم تخمکگذاری میباشد.
نامگذاری این سندرم به دلیل وجود تخمدانهای بزرگ محتوی تعداد زیادی کیست کوچک (در اغلب زنان مبتلا و نه در همه) است که در لایه بیرونی هر تخمدان قرار گرفتهاست.
زنان مبتلا به این بیماری علایم شایعی مانند اختلالات قاعدگی (به خصوص خونروش گاهگاهی (الیگومنوره))، علایم هیپرآندروژنیسم مانند پرمویی (هیرسوتیسم) و آکنه، ریزش مو و نازایی دارند. بیماران در معرض عوارض جدی مانند افزایش خطر سرطان آندومتر و پستان، دیسلیپیدمی، هیپرتانسیون، بیماریهای قلبی وعروقی و دیابت میباشند. شیوع چاقی و دیسلیپیدمی در مبتلایان به PCOS بیشتر از زنان سالم میباشد. ۴۰ درصد زنان مبتلا، دچار چاقی مفرط و ۷۵ درصدشان نازا میباشند.
این بیماری تقریباً در ۶ تا ۱۰ درصد همه زنانی که در سنین باروری میباشند دیده میشود. علت بیماری مزبور مشخص نیست اما محققان بر این باورند که عوامل ارثی و دیابت در ظهور آن نقش دارند.
قاعدگیهای نا منظم، رشد موهای زاید، جوشهای پوستی (آکنه) و چاقی در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک مشاهده میشود. این عارضه میتواند در نوجوانی با دورههای قاعدگی نامنظم مشخص گردد یا اینکه بعدها به دنبال افزایش وزن یا مشکل در باروری تشخیص داده شود.
علت دقیق سندرم تخمدان پلی کیستیک هنوز ناشناخته است. زنان مبتلا ممکن است به دلیل مشکلات بوجود آمده در تخمک گذاری، برای باردار شدن با مشکل مواجه شوند. تشخیص زودهنگام و شروع درمان میتواند به پیشگیری عوارض طولانی مدت آن مثل دیابت نوع ۲، بیماریهای قلبی و سکته کمک کند.
شواهد سونوگرافی تخمدان پلیکیستیک (افزایش حجم تخمدان به بیش از ۹ میلیلیتر، وجود کیستهای ۲–۸ میلیمتری به تعداد ۱۰ یا بیشتر در هر تخمدان و افزایش دانسیته استرومای رحم (هایپرپلازی آندومتر)) هستند.
اختلالات متابولیکی از جمله افزایش سطح سرمی هورمونهای LH، تستوسترون، انسولین، پرولاکتین و مقاومت به انسولین در این بیماری شایع است.
درمان با کلومیفن، قرصهای خوراکی ضد بارداری، گنادوتروپینها آگونیستهای GNRH، مصرف همزمان کلسیم و ویتامین D و رژیم لاغری میباشد. در موارد مقاوم لاپاراسکوپی انجام میشود.
علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک اغلب بلافاصله بعد از اولین دوره قاعدگی شروع میشود. در پارهای از موارد نیز در سالهای بعدی باروری، به دلیل افزایش تدریجی وزن رخ میدهد. علائم آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است (هم از لحاظ شدت و هم از لحاظ نوع آن). پزشک شما برای تشخیص به دنبال حداقل دو نشانه از نشانههای زیر است:
این امر یکی از شایعترین مشخصات این بیماری است. منظور از قاعدگیهای غیر معمول، فاصله بیش از ۳۵ روز بین دو قاعدگی، کمتر از ۸ دوره قاعدگی در یک سال، عدم قاعدگی برای ۴ ماه یا بیشتر و وقوع قاعدگی با تأخیر که ممکن است همراه با خونریزی خیلی کم یا شدید باشد، است.
سطوح بالای هورمونهای مردانه (آندروژنها) میتواند سبب ایجاد علائم ظاهری مثل رشد موهای زاید در صورت و بدن (هیرسوتیسم)، ایجاد آکنه در بزرگسالی یا آکنههای شدید در نوجوانی و طاسی با الگوی مردانه شود. علائم ناشی از آندروژن بالا میتواند بر اساس نژاد فرد متفاوت باشد. پس شما بسته به زمینه نژادی ممکن است این علائم را نشان دهید یا خیر. مثلاً زنان نژاد آسیایی یا اروپای شمالی ممکن است تظاهرات متفاوت را بروز دهند. آکنه، شوره سر، رویش موهای ضخیم روی ناحیه انگشتان و شکم و…
با کمک سونوگرافی میتوان تخمدانهای بزرگ حاوی تعداد زیادی کیست کوچک را مشخص کرد. اما برخلاف آنچه از نام آن پیداست، تنها با وجود تخمدانهای پلی کیستیک نمیتوان تشخیص قطعی داد. برای تشخیص قطعی سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود دورههای قاعدگی نامنظم یا علائم ناشی از میزان آندروژن بالا نیز لازم است. ممکن است برخی از زنان با وجود تخمدانهای پلی کیستیک در سونوگرافی به سندرم تخمدان پلی کیستیک مبتلا نباشند. از طرف دیگر نیز ممکن است در بعضی از افراد مبتلا به این سندرم، تخمدانها در سونوگرافی طبیعی باشند.
از جمله علائم دیگر سندروم تخمدان پلی کیستیک میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
تشخیص و درمان زودهنگام سندرم تخمدان پلی کیستیک میتواند به کاهش ابتلا به عوارض بلند مدت آن مثل دیابت نوع ۲، فشار خون بالا، بیماریهای قلبی و سکته کمک کند. اگر قاعدگیهای نامنظم مثل تأخیر در قاعدگی یا قطع آن و موهای زاید روی بدن یا صورت یا آکنه دارید با پزشک خود مشورت کنید.
چرخههای نرمال باروری توسط تغییرات ایجاد شده در سطوح هورمونهای تولید شده توسط هیپوفیز در مغز و تخمدانهای شما تنظیم میگردد. هیپوفیز هورمونهای محرک فولیکول و هورمون سازنده جسم زرد را ترشح میکند که این دو هورمون رشد و آزاد سازی تخمک در تخمدانها را کنترل میکنند. در طول چرخه یکماهه، تخمک گذاری تقریباً دو هفته قبل از قاعدگی رخ میدهد.
تخمدانهای شما هورمونهای استروژن و پروژسترون را ترشح میکنند که دیواره رحم را برای دریافت تخم بارور آماده میسازند. همچنین تخمدانها تولید هورمونهای مردانه (آندروژنها) مثل تستوسترون را نیز برعهده دارند. اگر بعد از تخمک گذاری بارداری رخ ندهد، ترشح استروژن و پروژسترون کاهش مییابد و دیواره رحم در طول قاعدگی ریزش میکند.
در سندرم تخمدان پلی کیستیک، ممکن است هیپوفیز مقادیر بالای هورمون سازنده جسم زرد ترشح کند و تخمدانها مقادیر بالای آندروژنها را تولید نمایند. این امر چرخه نرمال قاعدگی را مختل میسازد و میتواند سبب ناباروری، پرمویی بدن و آکنه گردد.
اگرچه دانشمندان علت وقوع سندرم تخمدان پلی کیستیک را نمیدانند ولی عوامل زیر میتوانند در این میان نقش داشته باشند:
انسولین هورمونی است که توسط پانکراس تولید میشود و به سلولهای بدن اجازه می دهدکه از قند (گلوکز) استفاده کنند. قند منبع اولیه انرژی بدن است. اگر شما دچار مقاومت به انسولین باشید، توانایی بدن برای مصرف بهینه انسولین مختل میگردد و پانکراس شما برای مهیا کردن گلوکز مورد نیاز سلولها، انسولین بیشتری ترشح میکند. تصور میشود که انسولین بالا، سبب افزایش ساخت آندروژنها در تخمدانها میگردد.
گلبولهای سفید خون در طی فرایند التهاب، برای مبارزه با عفونت مادهای را ترشح میکنند. استفاده از بعضی از غذاهای خاص در افراد مستعد میتواند سبب ایجاد پاسخ التهابی گردد. در این شرایط گلبولهای سفید مادهای را تولید میکنند که میتواند سبب مقاوت به انسولین و تجمع کلسترول در رگهای خونی شود. (آترواسکلروز). آترواسکلروز موجب بیماریهای قلبی میگردد. تحقیقات نشان میدهد که زنان مبتلا به PCOS، درجات پایین التهاب دارند..
اگر خواهر یا مادر شما PCOS داشته باشد، احتمال اینکه شما نیز به آن مبتلا شوید بالاست. محققان به دنبال امکان ارتباط ژنهای جهش یافته با PCOS هستند.
تحقیقات جدید نشان میدهد که مواجهه زیاد با هورمونهای مردانه (آندروژنها) در طول دوره جنینی میتواند ژنهای نرمال را بهطور همیشگی از عمل طبیعی خود بازدارد. (پروسهای که به نام بیان ژن نامیده میشود). به این ترتیب ممکن است الگوی مردانه گسترش چربیها در شکم که ریسک مقاوت به انسولین و درجات پایین التهاب را افزایش میدهد، رخ دهد. تحقیقات برای یافتن این موضوع که این فاکتورها تا چه حد به ایجاد PCOS کمک خواهد کرد، ادامه دارند.
وجود PCOS میتواند احتمال ایجاد مواردی را که در پایین ذکر شده افزایش دهد به خصوص اگر همراه با چاقی باشد:
تست اختصاصی ای برای تشخیص قطعی سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود ندارد. تشخیص بر مبنای رد موارد دیگر است. یعنی پزشک تمامی علائم و نشانههای شما را بررسی کرده و سپس سایر احتمالات را رد میکند.
در طی این پروسه، پزشک شما بسیاری از عوامل را در نظر میگیرد:
سونوگرافی لگنی: اولتراسوند لگن میتواند ظاهر تخمدانها و ضخامت دیواره رحم را نشان دهد. در طول این آزمایش، شما بر روی تخت یا میز آزمایش دراز کشیده و دستگاهی شبیه قلمدر واژن شما قرار میگیرد.
احتمالاً شما توصیههای متناقض بسیاری از طریق رسانهها، یا پزشکان دربارهٔ نقش رژیم در کنترل وزن شنیدهاید. اکثر این عدم توافقها در مورد میزان و نوع کربوهیدراتها در مواد غذایی است. توصیههای متخصصین تغذیه معمولاً برداشتن یک رژیم غذایی پرکربوهیدرات با استفاده از کربوهیدارتهای با شاخص گلایسمی پایین میباشد. شاخص گلایسمیک میزان افزایش سطح انسولین پس از مصرف کربوهیدراتها را نشان میدهد. نشاسته، کربوهیدراتی با شاخص گلایسمیک بالاست که در مقایسه با کربوهیدراتهای با شاخص گلایسمیک پایین مثل سبزیجات با برگ سبز، سطح انسولین را به میزان بیشتری افزایش میدهد.
برخی از متخصصین تغذیه پیشنهاد میکنند که زنان مبتلا به PCOS از یک رژیم پرپروتئین، بدون در نظر گرفتن سطح شاخص گلایسمیک آن، استفاده کنند. برای جبران این کمبود کربوهیدرات فرد باید از پروتئین بیشتری در رژیم استفاده کند. پروتئین موجود در گوشت قرمز میتواند سبب افزایش مصرف چربیهای اشباع حیوانی و در نتیجه بالا رفتن سطح کلسترول و افزایش ریسک ابتلا به بیماریهای قلبی شود. پژوهشهای اخیر نشان میدهند که در بیماران خاص و زیر نظر متخصصین تغذیه استفاده از رژیمهای غذایی پرپروتئین نظیر مرغ و ماهی میتواند مفید باشد و لی باید میزان چربی دریافتی حتماً کنترل گردد.
برای تعیین اینکه آیا یک رژیم حاوی کربوهیدراتهای با اندکس گلایسمیک پایین و چربیهای حیوانی محدود، انتخاب مناسبی برای افراد دچار مقاومت انسولین مثل خیلی از زنان مبتلا به PCOS هست یا نه، مطالعات کافی نیست.
کربوهیدراتهایی را انتخاب کنید که حاوی فیبر بالایی هستند. هر چه فیبر موجود در غذا بیشتر باشد، سرعت هضم آن کندتر شده و قند خون هم به آهستگی بالا میرود. کربوهیدراتهای با فیبر بالا شامل نانها و غلات و ماکارونی سبوس دار، بلغور، جو، برنج قهوهای و حبوبات است. مصرف کربوهیدراتهای نا سالم و ساده مثل نوشابه، آبمیوههای صنعتی، کیک، آبنبات، بستنی، کیک، کلوچه و دونات را محدود سازید.
تحقیقات بیشتر میتواند به شناخت بهترین برنامه غذایی کمک کند اما به هر حال واضح است که کاهش وزن ازطریق کاهش کالری مصرفی فواید بسیاری برای سلامت کلی زنان مبتلا به PCOS دارد. شما برای کنترل رژیم غذایی به عنوان یکی از اصول درمانی باید با متخصص تغذیه برای تعیین برنامه غذایی مناسب با شرایط خود مشورت نمایید.
ورزش به کاهش سطح قند خون و نیز مقاومت به انسولین کمک میکند. در زنان مبتلا به PCOS افزایش فعالیت بدنی روزانه و شرکت در یک برنامه ورزشی منظم برای درمان و پیشگیری از مقاومت انسولین و کمک به کاهش وزن، ضروری است. در انتخاب نوع و میزان فعالیت بدنی ترکیب ورزشهای هوازی و مقاومتی توصیه میشود.
ورزشهای هوازی منظم، در از بین بردن مقاومت به انسولین کمک شایانی مینماید. پس باید به عنوان یک عنصر اساسی درمان بدان توجه گردد. لازم نیست در فردی که تا دیروز هیچ فعالیتی نداشتهاست ورزش حرفهای و سنگین آغاز شود تا نتایج درمانی مشاهده گردد. پیادهروی منظم روزانه نیز در شکستن مقاومت به انسولین و نیز بهبود علائم، بسیار کمککننده است. ورزشهای مقاومتی نیز با افزایش بافت عضلانی به کاهش مقاومت به انسولین کمک مینماید.
لازم بذکر است که همه بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک دچار چاقی نمیباشند؛ ولی مطالعات نشان داده است که بیماران مبتلا که دارای وزن طبیعی نیز میباشند از مقاومت به انسولین رنج میبرند؛ لذا توصیههایی که دربارهٔ شیوه زندگی و نیز نوع تغذیه مطرح میباشد فقط مربوط به افراد چاق مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک نخواهد بود. در بیماران لاغز نیز باید با استفاده از کربوهیدراتهای پیچیده و نیز فعالیت بدنی از مقاومت به انسولین کاسته شود تا نتایج درمانی مطلوب ایجاد گردد. البته در این افراد لاغر انرژی دریافتی نباید محدود گردد. بر این اساس کنترل رژیم غذایی و شیوه زندگی مبتلایان به سندرم تخمدان پلی کیستیک ملاحظات خاصی را میطلبد که برنامهریزی دقیق و مشاوره با متخصصین تغذیه را میطلبد.
درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک بهطور کلی بر پایه کنترل نگرانیهای فردی شما مثل باروری، پرمویی، آکنه و چاقی است. توصیههای ذیل در کنترل علائم و عوارض این بیماری مؤثر هستند:
نکته مهم: ورزش شنابه مدت یک ماه سه روز در هفته به همراه کاهش وزن کمک شایانی به درمان بیماری شما میکند.
سندروم تخمدان پلی کیستیک یکی از رایجترین اختلالات غدد درونریز (یا هورمونی) زن است. زنان با سندروم تخمدان پلی کیستیک اغلب دارای کلسترول خون بالا، پرفشاری خون و مقاومت به انسولین که منجر به چاقی میشود هستند که میتواند منجر به سرطان شود.
سندروم تخمدان پلی کیستیک سبب تولید هورمون تستوسترون (هورمون مردانه) میشود که موجب اختلال در قاعدگی و ناباروری در زن میشود. عدم تخمکگذاری سبب ایجاد استروژن و توقف در تولید پروژسترون میشود. پروژسترون باعث میشود لایه سلولی آندومتر (لايه رحم) ريزش كرده و خونريزي قاعدگي يا عادت ماهيانه ايجاد شود. عدم وجود پروژسترون باعث رشد بیش از حد آندومتر میشود. این ضخیم شدن لایه رحم، سرطانی نیست اما می تواند منجر به سرطان آندومتر یا سرطان رحم شود. مطالعات نشان میدهد که خطر ابتلا به سرطان رحم تا سه برابر در زنانی که نمیتوانند باردار شوند بیشتر از زناني است که بارداري موفق داشتهاند. بسیاری از زنان که نمیتوانند باردار شوند، قادر به تخمکگذاری در یک چرخه منظم نیستند.
همچنین زنانی که حدود 7 تا 20 کیلوگرم اضافه وزن دارند تا 3 برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان رحم هستند و زنانی که بیشتر از 20 کیلوگرم اضافه وزن دارند تا 10 برابر بیشتر در معرض خطر هستند که البته معمولا چاقی در زنان یکی از نشانههای سندروم تخمدان پلی کیستیک است. چاقی خطر ابتلا به سرطان پستان پس از یائسگی را نیز افزایش میدهد. دانشمندان معتقدند سطوح بالاتر انسولین و گلوکز در جریان خون – به نوعی مشخصه سندروم تخمدان پلی کیستیک – باعث تحریک رشد سلولهای سرطانی میشود.
محققان بر این باورند که سندروم تخمدان پلی کیستیک (بیماری با غلظت غیر طبیعی لیپید یا لیپوپروتئین در خون)، فشار خون بالا و آترواسکلروز میتواند موجب سرطان پستان شود و افزایش سطح انسولین در خون میتواند خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهدhttp://mariarastgoo.com/blog/pcos-and-cancer-what-are-the-risks/